Praca w godzinach nadliczbowych, w tym w niedziele czy święta, musi zostać odpowiednio zewidencjonowana i rozliczona. Trzeba jednak wiedzieć, kiedy przypadają niedziele lub święta, a także przy jakich umowach oraz których pracowników obowiązuje praca w takie dni. Tego dowiesz się z naszego artykułu.
Co to jest praca w dniu wolnym według Kodeksu pracy?
W Kodeksie czas wolny od pracy został wyznaczony na wszystkie niedziele oraz święta w danym roku. Za pracę w ich ramach uznaje się okres między godziną 6 rano danego dnia a godziną 6 rano następnego dnia. W ten sposób, jeśli dniówka przypada na przykład na Nowy Rok, jest ona liczona od godziny 6 rano w dniu 1 stycznia do godziny 6 rano w dniu 2 stycznia. Pracodawca może jednak określić inny sposób wyznaczania czasu pracy w odniesieniu do dni świątecznych.
Kiedy wymiar czasu pracy może obowiązywać w niedziele i święta?
Praca w okresie ustawowo wolnym od niej dotyczy ściśle określonych kategorii pracowników. Jest o nich mowa również w Kodeksie pracy. W dokumencie wskazano, że obejmuje to osoby wykonujące obowiązki zawodowe związane między innymi z:
- prowadzeniem akcji ratowniczych w celu ochrony zdrowia i życia ludzkiego;
- pracą na zmiany;
- remontami;
- transportem oraz komunikacją;
- ochroną osób i pilnowaniem mienia;
- funkcjonowaniem hoteli czy placówek gastronomicznych, a także jednostek służby zdrowia.
Taki system obowiązuje również w przypadku dobowej normy czasu pracy, która dotyczy pracowników instytucji kulturalnych, oświatowych czy turystycznych, a także rolników i hodowców. Jeśli chodzi o sklepy, w dni świąteczne mogą w nich pracować jedynie osoby prowadzące działalność gospodarczą, czyli właściciele poszczególnych placówek, oraz pracownicy zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy zlecenia czy umowy o dzieło). Nie dotyczy to jednak niedziel handlowych.
Warto dodać, że spotyka się ponadto czas pracy przypadający wyłącznie w piątki, soboty, niedziele oraz święta. Można go jednak zastosować tylko na pisemny wniosek pracownika.
Przy jakich umowach obowiązuje dzień pracy w niedzielę i święto?
Praca wykonywana w święto i niedzielę może być realizowana przez osoby zatrudnione na podstawie dowolnego typu umowy i w różnym systemie czasu pracy. Dotyczy to zarówno umowy o pracę, w tym na okres próbny, na czas określony i nieokreślony oraz spółdzielczej umowy o pracę, jak również:
- umowy na podstawie powołania, mianowania czy wyboru;
- umowy cywilnoprawnej (zlecenia i o dzieło).
Także osoba prowadząca działalność gospodarczą może wykonywać swoje obowiązki w ciągu tygodnia pracy obejmującego niedziele i święta. Zapisy z tym związane mogą znaleźć się na przykład w umowie B2B podpisanej z inną firmą.
Rozkład czasu pracy – kiedy w 2025 r. przypadają niedziele i święta?
W 2025 r. święta przypadają w dniach:
- 1 stycznia – Nowy Rok;
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli;
- 20 kwietnia – pierwszy dzień Świąt Wielkanocnych;
- 21 kwietnia – drugi dzień Świąt Wielkanocnych;
- 1 maja – Święto Pracy;
- 3 maja – Święto Narodowe 3 Maja;
- 8 czerwca – Zielone Świątki;
- 19 czerwca – Boże Ciało;
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny;
- 1 listopada – Wszystkich Świętych;
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości;
- 25 grudnia – pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia;
- 26 grudnia – drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia.
Poza tym tuż przed świętami Bożego Narodzenia w 2024 r. prezydent podpisał ustawę o wolnej Wigilii. W ten sposób w 2025 r. także 24 grudnia będzie dniem świątecznym.
Warto dodać, że większość świąt w 2025 r. przypada w dniach roboczych bądź w soboty. Nie dotyczy to jedynie pierwszego dnia Świąt Wielkanocnych oraz Zielonych Świątek.
Ile jest dni wolnych od pracy w 2025 r?
W 2025 r. pracownicy, których praca jest świadczona poza niedzielami i świętami, mogą liczyć na wolne przez 64 dni. Obejmuje to 52 niedziele oraz 12 dni świątecznych (poza niedzielami).
W przypadku pracowników sklepów liczba dni wolnych od pracy jest mniejsza, co wynika z niedzieli handlowych. W 2025 r. przypadają one na:
- 26 stycznia;
- 13 kwietnia;
- 27 kwietnia;
- 29 czerwca;
- 31 sierpnia;
- 7 grudnia;
- 14 grudnia;
- 21 grudnia.
Takich niedziel jest 8. Za każdą przepracowaną niedzielę przysługuje jednak dodatkowy wolny dzień, o czym będzie jeszcze mowa poniżej. Dlatego pracownicy sklepów mogą także liczyć na 64 dni ustawowo wolne od pracy. Warto dodać, że w związku z podjęciem decyzji odnośnie wolnej Wigilii wprowadzono dodatkową niedzielę handlową przed świętami Bożego Narodzenia. W 2025 r. będzie ich więc 3, a nie, tak jak dotychczas, 2.
Ewidencja czasu pracy – jak rozliczać dni ustawowo wolne od pracy i nadgodziny?
Aby w ewidencji czasu pracy prawidłowo uwzględnić każdy dzień wolny od pracy wynikający z niedziel czy świąt, trzeba prowadzić ją bardzo skrupulatnie i uważnie. Dotyczy to nie tylko planowania tygodnia pracy w przyjętym okresie i rozliczania czasu pracy, w tym w odniesieniu do wolnego od pracy w zamian za pracę w dni świąteczne, ale również określania nadgodzin i wysokości wynagrodzenia.
Określanie systemu i rozkładu czasu pracy oraz liczby dni wolnych od pracy – jak rozliczyć dni wolne od pracy?
Jeśli obowiązek pracy wynikający z rozkładu czasu pracy przypada na niedzielę albo święto, pracownikowi przysługuje dodatkowy dzień wolny od pracy do wykorzystania:
- w zamian za niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po danym dniu, a gdy wolnego nie można wykorzystać, na przykład ze względu na organizację pracy w firmie, do końca okresu rozliczeniowego, czyli na przykład do końca danego miesiąca;
- w zamian za święto – do końca okresu rozliczeniowego.
Ważne jest to, że pracodawca musi zapewnić pracownikowi wolny dzień za każdą przepracowaną niedzielę czy święto. Pod uwagę bierze się czas pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w danym okresie.
Poza tym osobie, która pracuje w każdą niedzielę, przysługuje raz na 4 tygodnie jedna wolna niedziela. Nie dotyczy to jedynie pracy świadczonej wyłącznie od piątku do niedzieli na pisemny wniosek pracownika. W tym przypadku istotne jest też to, że normy dobowe czasu pracy mogą być przedłużone do 12 godzin, jednak nie dłużej niż przez okres jednego miesiąca.
Rozliczanie godzin nadliczbowych
Nadgodziny uwzględnia się w czasie pracy pracownika, gdy wykonywał pracę:
- w święto czy niedzielę, które nie są dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym rozkładem;
- w wolnym dniu, wyznaczonym w zamian za pracę w niedzielę czy święto.
Rozliczanie wynagrodzenia za pracę i dodatków do niego
Jeśli pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy w niedzielę lub święta, otrzymuje wynagrodzenie w normalnej wysokości. Jeśli jednak tak nie jest albo gdy pracuje w dniu wolnym wyznaczonym w zamian za wykonywanie obowiązków zawodowych w dzień świąteczny, poza standardową wypłatą przysługuje mu dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% płacy zasadniczej. Taki dodatek za pracę wypłaca się też za każdą godzinę pracy wtedy, gdy pracownik w danym okresie rozliczeniowym nie mógł wykorzystać wolnego w zamian za pracę w niedzielę bądź święto.
Jaki system do rozliczania czasu pracy jest najlepszy?
Aby wypełnić obowiązujące przepisy o czasie pracy, warto postawić na automatyczny system ewidencji czasu pracy. Świetną propozycją jest system NiceWorkTime od firmy Nicesoft, dzięki któremu szybko i wygodnie rozliczysz czas pracy:
- każdemu pracownikowi wykonującemu pracę w dni robocze oraz w niedziele czy święta;
- gdy występuje przedłużony dobowy wymiar czasu pracy.
Potrzebujesz programu do monitorowania
czasu pracy?
System jest wyjątkowo funkcjonalny, gdyż pozwoli tworzyć i zarządzać harmonogramami, ujmować w ewidencji nadgodziny, zwolnienia czy urlopy, a także, dzięki integracji z modułem płacowym, określać wysokość wynagrodzeń pracowników. Poza tym umożliwi rejestrowanie wejść i wyjść pracowników do/z Twojej firmy, co ułatwi kontrolę nad czasem ich pracy.
